Վանաձոր       

Վանաձորը Լոռու մարզկենտրոնն է: Այն Հայաստանի մեծությամբ 3-րդ քաղաքն է և Լոռու արդյունաբերական, տնտեսական, կրթական և մշակութային կենտրոնը: Քաղաքը գտնվում է մայրաքաղաք Երևանից 120 կմ հեռավորության վրա: Վանաձորը նախկինում կոչվել է Ղարաքիլիսա, այնուհետև՝ սովետական ​​շրջանում՝ Կիրովական, իսկ Հայաստանի անկախացումից հետո (1992), Կիրովականը վերանվանվել է Վանաձոր:

Քաղաքը գտնվում է Փամբակ գետի հովտում, ծովի մակարդակից 1350 մ բարձրության վրա, շրջապատված է Բազում և Փամբակ լեռներով: Արևելքից և հարավից քաղաքը շրջապատված է անտառներով, հյուսիսից և արևմուտքից՝ խոտածածկ սարերով: Վանաձորի կլիման բնութագրվում է զով ամառներով և համեմատաբար մեղմ ձմեռներով:

Քաղաքի անվանումը կապված է պատմական հայկական Վան քաղաքի հետ, որն այժմ գտնվում է Թուրքիայի տարածքում: Ներկայիս Վանաձորի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս բրոնզե դարում, ինչի մասին վկայում են Թագավորանիստ և Մաշտոց բլուրների վրա հայտնաբերված դամբարանները և այլ հնագիտական հուշարձաններ։ Ներկայիս քաղաքի տարածքը եղել է Գուգարք նահանգի Տաշիր գավառի մի մասը, որը Մեծ Հայքի 13-րդ նահանգն էր:

                               5 հետաքրքիր փաստ Վանաձորի մասին 

 Վանաձորը Հայաստանի 3-րդ խոշորագույն քաղաքն է
 Քաղաքը հայտնի է որպես Հայաստանի ռոք երաժշտության մայրաքաղաք։ Այստեղ են ձևավորվել այնպիսի ռոք խմբեր, ինչպիսին են Լավ էլի, Որդան Կարմիր, Քլոքեր և այլն
 Վանաձորը տեխնոլոգիական զարգացման մեծ ներուժ ունի: Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի առաքելությունն է Վանաձորը վերածել տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների տարածաշրջանային և միջազգային կենտրոնի
 Քաղաքը համարվել է Հայաստանի արդյունաբերական կենտրոններից մեկը
 Վանաձորի Շառլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատը Հայաստանի ամենամեծ մշակութային կենտրոններից է

 Ժամանակակից Վանաձորի տարածքում մարդիկ ապրել են ենթադրաբար մ.թ.ա. 4-րդ դարից։ Այդ մասին են վկայում լեռներում հայտնաբերված հնագույն գերեզմանատեղիները և այլ պատմական իրեր: 

                         Վանաձոր քաղաքի պատմությունը. անցյալը և                                                ներկան

XIII դ. բնակավայրն անցել է սելջուկ թուրքերին։ Տեսնելով սև տուֆից կառուցված Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին՝ նվաճողներն այս վայրն անվանել են Ղարաքիլիսա՝ սև եկեղեցի։ Բնակավայրը բազմաթիվ հարձակումների է ենթարկվել, այն եղել է կարևոր պաշտպանական կետ ռուս-պարսկական և ռուս-թուրքական պատերազմների ժամանակ։ Այստեղ են հաստատվել թուրքերի կողմից հալածված հայերը, ինչպես նաև Ռուսական կայսրությունից արտաքսված մոլոկանները։

Խորհրդային իշխանության հաստատմամբ քաղաքը սկսեց ընդլայնվել։ Այստեղ կառուցվեցին գործարաններ, դրանց կից բացվեցին հանգստյան տներ ու մանկական ճամբարներ։ 1935-ին Ղարաքիլիսան վերանվանվեց Կիրովական՝ ի պատիվ հեղափոխական Ս.Մ. Կիրովի։

1988 թվականի Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի հետևանքով քաղաքը մեծ վնասներ կրեց։ Դեռ կարելի է տեսնել ավելի քան 30 տարի առաջ ավերված, լքված շենքերը։

1992 թվականին ԽՍՀՄ կազմից դուրս գալուց հետո, ինչպես հայկական շատ քաղաքներ, Կիրովականը նույնպես վերանվանվեց։ Որոշում կայացվեց չվերադառնալ թուրքերի կողմից տված Ղիրաքիլիսա անվանմանը։ Փոխարենը քաղաքն անվանեցին այստեղ հոսող Վանաձոր գետի անունով։